Waarom programma’s mislukken – en hoe het MSP-raamwerk je helpt succesvol te veranderen
Organisaties staan vandaag de dag voor enorme uitdagingen. Digitalisering, verduurzaming, globalisering en veranderende klantverwachtingen dwingen hen tot voortdurende transformatie. Veel organisaties proberen dit te realiseren door een reeks projecten te starten. Maar al te vaak blijkt dat deze projecten samen niet het gewenste resultaat opleveren. Er worden wel systemen geïmplementeerd en processen aangepast, maar de beoogde veranderingen in gedrag, cultuur en prestaties blijven uit. Het programma loopt uit, de kosten stijgen of de benefits blijven achter. Organisaties staan vandaag de dag voor enorme uitdagingen. Digitalisering, verduurzaming en globalisering dwingen hen tot voortdurende transformatie. Effectief programmamanagement met MSP helpt organisaties deze veranderingen gestructureerd te realiseren.
In deze nieuwe blogreeks staat programmamanagement centraal, met het Managing Successful Programmes (MSP)-raamwerk als leidraad. Stap voor stap worden de belangrijkste bouwstenen van dit raamwerk toegelicht aan de hand van tien thematische blogs:
- Waarom programma’s mislukken – en hoe MSP je laat slagen.
- Leiden met bedoeling – de kracht van de MSP-principes.
- De toekomst ontwerpen – visie, blauwdruk en target operating model.
- Investeringen rechtvaardigen – de kracht van een levende business case.
- De juiste structuur bouwen – governance die verandering mogelijk maakt.
- Benefits centraal – van output naar echte uitkomsten.
- Weten, leren en borgen – vertrouwen bouwen in verandering.
- Beslissen onder onzekerheid – risico’s en issues managen met MSP.
- De MSP-levenscyclus – van visie naar waarde.
- MSP op maat – best practice laten werken in jouw context.
Elke blog verkent een essentieel aspect van programmamanagement en laat zien hoe MSP organisaties helpt om complexe veranderingen succesvol te realiseren.
Project versus programma: het verschil dat het maakt
Een project levert een concreet resultaat op: een nieuw gebouw, een app, een procesaanpassing. Maar dat resultaat op zich garandeert nog geen verandering. Een ziekenhuis kan een nieuw elektronisch patiëntendossier opleveren, maar als artsen en verpleegkundigen het systeem niet gebruiken zoals bedoeld, zijn de benefits minimaal.
Een programma daarentegen richt zich niet alleen op het opleveren van output, maar vooral op het realiseren van outcome en benefits. Het gaat om het verbinden van meerdere projecten en initiatieven tot één samenhangend geheel, gericht op strategische doelen. MSP benadrukt dat succesvolle transformatie alleen mogelijk is als je verder kijkt dan de losse bouwstenen. In blog 6 wordt dit nader uitgewerkt.
De kern van programmamanagement met MSP: principes, thema’s en processen
MSP biedt een raamwerk dat organisaties helpt programma’s gestructureerd en doelgericht te managen. Het raamwerk bestaat uit drie onderling verbonden lenzen:
- Principes – de onderliggende waarheden die altijd gelden en richting geven aan gedrag. Zie verder blog 2.
- Thema’s – de organisatiegebieden die je voortdurend moet managen, zoals visie, business case, organisatie en benefits. Zie blog 3, 4, en 5.
- Processen – de stappen die een programma doorloopt, van identificatie tot afsluiting. Zie blog 9.
Door deze drie lenzen te combineren, ontstaat een robuuste aanpak waarmee organisaties complexe verandering beheersbaar en waardevol kunnen maken.
Waarom programma’s mislukken zonder goed programmamanagement (MSP)
Een paar voorbeelden van mislukte Nederlandse programma’s zijn het SPEER-programma van Defensie, dat een geïntegreerd ERP-systeem voor alle krijgsmachtdelen moest opleveren, de HSL-Zuid / Fyra, waarbij de hogesnelheidslijn en het bijbehorende materieel grote problemen kenden, en het toeslagenprogramma van de Belastingdienst, dat uitmondde in ernstige uitvoerings- en vertrouwensproblemen.
Veelvoorkomende oorzaken van falende programma’s zijn:
- Gebrek aan duidelijke richting: er is geen inspirerende visie die richting geeft.
- Onvoldoende governance: rollen en verantwoordelijkheden zijn diffuus, waardoor besluitvorming stokt.
- Focus op output in plaats van outcome: projecten leveren producten, maar niemand borgt dat de beoogde benefits daadwerkelijk worden gerealiseerd.
- Slechte betrokkenheid van stakeholders: weerstand wordt te laat gesignaleerd of genegeerd.
- Geen continu bijstellen: de context verandert, maar het programma beweegt niet mee.
MSP adresseert al deze valkuilen door een geïntegreerde aanpak te bieden.
Praktijkvoorbeeld: een digitale transformatie met MSP
Stel je een grote bank voor die wil transformeren naar een digitale organisatie. Er worden tientallen projecten opgestart: een nieuw mobiel platform, automatisering van processen, en een modernisering van het datalandschap.
Zonder programmatische samenhang zouden deze projecten naast elkaar draaien, met het risico op dubbel werk, botsende prioriteiten en tegenstrijdige doelstellingen. Met MSP ontstaat echter een helder beeld:
- Een visie die duidelijk maakt waarom de transformatie nodig is en hoe de organisatie er straks uitziet.
- Een business case die voortdurend toetst of de investering nog steeds waarde oplevert.
- Een structuur die zorgt voor heldere verantwoordelijkheden en slagvaardige besluiten.
- Benefitsmanagement dat ervoor zorgt dat de nieuwe digitale werkwijze ook daadwerkelijk leidt tot betere klantervaring en lagere operationele kosten.
Het resultaat: projecten zijn niet langer losse initiatieven, maar bouwstenen van een grotere verandering die wél tot tastbare resultaten leidt.
MSP als gids voor succesvolle transformatie
MSP is geen theoretisch model dat je op de plank laat liggen. Het is een praktisch raamwerk dat organisaties helpt complexe verandering stapsgewijs en gecontroleerd door te voeren. Het maakt duidelijk dat succesvolle programma’s drie dingen nodig hebben:
- Richting (principes en visie)
- Structuur (thema’s en governance)
- Actie (processen en gefaseerde aanpak)
Door continu te balanceren tussen deze drie, vergroot je de kans dat jouw programma niet alleen producten oplevert, maar daadwerkelijk waarde creëert.
Conclusie
Veel programma’s mislukken omdat ze te veel lijken op een optelsom van losse projecten. Er is onvoldoende aandacht voor samenhang, benefits en stakeholderbetrokkenheid. MSP biedt een gestructureerd raamwerk om deze valkuilen te vermijden.
Door te werken vanuit principes, thema’s en processen creëer je een aanpak die richting geeft, structuur biedt en actie stimuleert. Daarmee wordt de kans dat jouw programma echt bijdraagt aan strategische doelen vele malen groter.
Met andere woorden: waar veel programma’s stranden in goede bedoelingen, helpt MSP je om die bedoelingen om te zetten in blijvende resultaten.
Wil je training, begeleiding of advies op het gebied van implementatie of versterking van project-, programma- en/of portfoliomanagement, neem dan contact met ons op en we gaan graag met je in gesprek.
De auteur: Henny Portman. Henny is blogger, recensent, auteur, internationaal key note spreker, trainer en consultant portfoliomanagement en P3M Volwassenheid.
Bronnen:
- PeopleCert (AXELOS): MSP 5th edition boek.
