BiSL® model in het kort
Deze blog is bijgewerkt naar de 3e editie in 2023.
BiSL staat voor Business Information Services Library en geeft invulling aan de processen en activiteiten die noodzakelijk zijn om de informatievoorziening vanuit gebruikers- en bedrijfsoptiek, oftewel ‘de business’, te sturen. Het BiSL model is een samenhangend framework, oftewel raamwerk, en beschrijft uitvoerende, sturende en richtinggevende informatiemanagement processen en hun onderlinge relaties.
Waarom een framework voor informatiemanagement?
Organisaties hebben informatie nodig om hun bedrijfsprocessen te ondersteunen. Veel van deze informatie wordt geproduceerd door en opgeslagen in geautomatiseerde informatiesystemen. Echter, ook de niet-geautomatiseerde delen van de informatiesystemen zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de correcte informatie beschikbaar is wanneer deze nodig is. Denk hierbij aan procedures, formulieren en papieren archieven.
Organisaties worden steeds afhankelijker van het beschikken over de juiste informatie op het juiste moment. Daarom is er een framework ontwikkeld voor het organiseren en managen van deze informatievoorziening. Informatievoorziening wordt soms afgekort tot IV.
Positionering business informatiemanagement
BiSL positioneert Business informatiemanagement, ook wel afgekort met ‘BIM’, in de gebruikersorganisatie, met als doel het centrale aanspreekpunt en de opdrachtgever te zijn voor technisch- en applicatiebeheer.
De hoofdtaken van business informatiemanagement zijn:
- Het onderkennen van behoeften binnen gebruikersorganisatie.
- Het vertalen van deze behoeften naar oplossingen.
- Het vaststellen en uitgeven van opdrachten aan de IT-leverancier en de uitvoering ervan vervolgens managen, bewaken en evalueren.
Het BiSL model
De verantwoordelijkheden vanuit Business Informatiemanagement zijn:
- Het maken van de vertaalslag van bedrijfsproces en bedrijfsbeleid naar de informatievoorziening.
- Het hebben van inzicht in en betrokken zijn bij de applicatiearchitectuur oftewel de opzet van en samenhang tussen applicaties.
- Het stellen van eisen aan de exploitatiearchitectuur en ontwikkelarchitectuur.
Er zijn zeven clusters van processen. In de onderstaande tabel vind je de zeven clusters en kernvraag waar elk cluster om draait:
| Clusters van processen | Kernvraag van dit cluster: |
| Gebruiksbeheer | Wordt de operationele informatievoorziening goed gebruikt en goed aangestuurd? |
| Functionaliteitenbeheer | Hoe gaat de informatievoorziening er straks uitzien? |
| Verbindende processen: uitvoerend | Waarom en hoe veranderen we de informatievoorziening? |
| Sturende processen | Hoe sturen we de informatievoorziening? |
| Opstellen informatiestrategie | Hoe gaat de informatievoorziening er in de toekomst uitzien? |
| Opstellen IV-organisatiestrategie | Hoe worden de uitvoering en sturing van de informatievoorziening georganiseerd? |
| Verbindend proces op richtinggevende niveau | Hoe handelen we gezamenlijk conform de afspraken? |
Het BiSL model is in drie kolommen te verdelen:
- De kolom met de clusters ‘functionaliteitenbeheer’ en ‘opstellen informatiestrategie’ rechts in het model, richt zich op het inhoudelijk vormgeven van de informatievoorziening.
- De kolom met ‘gebruiksbeheer’ en ‘opstellen IV-organisatiestrategie’ in het linkerdeel richt zich op het organiseren van het business informatiemanagement.
- De middelste kolom met ‘informatiecoördinatie’, ‘wijzigingenbeheer’ en ‘transitie’ zijn steeds verbindend tussen linker- en rechterkolom.
Daarnaast kun je in het BISL model drie lagen onderscheiden:
- Het uitvoerende niveau met daarin ‘gebruiksbeheer’, ‘functionaliteitenbeheer’ en ‘verbindende processen’;
- Het sturende niveau, dit betreft kosten, opbrengsten, planningen en kwaliteit;
- Het richtinggevende niveau houdt zich bezig met hoe informatievoorziening er op lange termijn uit moet zien.
In het BISL model vind je de genoemde drie kolommen en drie lagen terug. Zie de figuur hieronder.
Uitvoerende processen BISL model
Gebruiksbeheer
Het cluster ‘gebruiksbeheer’ beschrijft de processen van het BiSL model die ervoor zorgen dat er een continue en optimale ondersteuning plaatsvindt bij het dagelijks gebruik van de informatievoorziening door eindgebruikers. De drie belangrijke onderwerpen voor het gebruik van de informatievoorziening:
- Gebruikers
- IT-middelen zoals infrastructuur en geautomatiseerde informatiesystemen/applicaties
- Inhoud van het informatiesysteem
Binnen ‘gebruiksbeheer’ leiden de net genoemde onderwerpen tot vier te onderscheiden processen:
- Gebruikersondersteuning
- Beheer bedrijfsinformatie
- Operationele ketenafstemming
- Operationele IT-aansturing
Functionaliteitenbeheer
‘Functionaliteitenbeheer’ kent als doelstelling het initiëren van en zorgdragen voor de uitwerking en verandering van de gewenste wijzigingen aan de informatievoorziening. Het ‘functionaliteitenbeheer’ is primair verantwoordelijk voor de aansluiting van de IV op het bedrijfsproces.
Onderwerpen
De gewenste wijzigingen in de IV kunnen betrekking hebben op zowel de geautomatiseerde informatievoorziening als de niet-geautomatiseerde informatievoorziening zoals informatie die op papier wordt vastgelegd en gedeeld, het bijhouden van persoonlijke Excel-sheetjes, enzovoorts. Deze niet-geautomatiseerde informatievoorziening:
- maakt onderdeel uit van de totale IV. Regelmatig is deze informatievoorziening van kritiek belang en dus moet deze duidelijk beschreven worden in handboeken;
- heeft goede aansluiting nodig op de geautomatiseerde IV. Vaak gaan medewerkers eigen lijstjes en dergelijke bijhouden als de informatiesystemen te ingewikkeld zijn of niet goed zijn ontworpen of ingericht waardoor het systeem de werkwijze niet of onvoldoende ondersteunt.
Aandachtsgebieden
De aandachtsgebieden van functionaliteitenbeheer zijn:
- Vormgeven; BIM richt zich op het vormgeven van de gewenste verandering aan functionaliteit. Dit proces is inhoudelijk van aard ‘Specificeren’ en ‘Vormgeven niet geautomatiseerde IV’.
- Overdragen; BIM houdt zich bezig met initiëren en voorbereiden van de transitie, de doorvoering van de verandering. Dit vind je terug in de processen ‘voorbereiden transitie’ en ‘toetsen en testen’.
Verbindende processen uitvoerend niveau
Wijzigingenbeheer houdt zich bezig met het besluiten van welke wijzigingen aan de IV nader uitgewerkt en uitgevoerd gaan worden. Transitie houdt zich bezig met doorvoeren van de gewenste en uitgewerkte wijziging.
Transitie is gericht op daadwerkelijke effectuering voor de eindgebruikers van de verandering die tot dan toe is voorbereid binnen de processen van Functionaliteitenbeheer en de ICT-leverancier.
Sturende processen BISL model
In Business Informatiemanagement zijn er vier parameters waarop sturing plaatsvindt:
- Managen van inhoud en functionaliteit behoeftemanagement (wat?).
- Managen van tijd en capaciteit planning en control (wie en wanneer?).
- Managen van kosten financieel management (hoeveel?).
- Managen dienstverleningsactiviteiten contractmanagement (hoe en waarmee?).
Richtinggevende processen BISL model
Opstellen informatiestrategie
Richt zich op de toekomst van de IV binnen de organisatie. Regelmatig zal moeten worden onderzocht in hoeverre de huidige IV nog aansluit op de bedrijfsprocessen. Doel van het procescluster is dan ook om deze aansluiting te borgen. Om te kunnen anticiperen is het van belang inzicht te hebben in allerlei ontwikkelingen in de IV. Deze kunnen komen van: gebruikers en bedrijfsproces, omgeving van de organisatie en de technologie.
Er zijn hierin vijf processen te onderscheiden.
Twee processen hiervan bepalen de strategie:
- Informatieportfoliomanagement
- Informatie life cycle management
En de overige drie processen bepalen de veranderingen op de strategie:
- Bepalen ketenontwikkelingen
- Bepalen technologieontwikkelingen
- Bepalen bedrijfsprocesontwikkelingen
Opstellen IV-organisatiestrategie
De doelstelling van ‘opstellen IV-organisatiestrategie’ is te definiëren op welke wijze de uitvoering van en besluitvorming over de IV worden georganiseerd.
De besluitvorming wordt afgestemd op de structuur en inrichting van de gebruikersorganisatie en de omgeving waarin de organisatie opereert. De omgeving kan vaak ook invloed uitoefenen op de inhoud van de IV van de organisatie.
Verbindende processen richtinggevend niveau
Informatiecoördinatie houdt zich bezig met de integrale afstemming tussen inhoud en inrichting van informatiemanagement. In deze afstemming spelen de volgende onderwerpen een rol:
- Wie is verantwoordelijk voor welk domein?
- Wie maakt welk beleid en wie is daarbij betrokken?
- Hoe zorgen we ervoor dat al deze beleidsaspecten worden uitgewisseld en afgestemd?
Wil je meer weten over BiSL? Of zou je wat hulp kunnen gebruiken bij het vormgeven van het informatiemanagement c.q. BiSL in je eigen organisatie? Neem dan contact op met Forsa Advies voor onder meer BiSL training, workshops, advies, begeleiding of coaching. Forsa Advies werkt uitsluitend met ervaren professionals.
Referenties/literatuur
| Documentnaam | Auteurs |
| BiSL Een framework voor Business Informatie Management – 3e editie | Remko van der Pols, Ralph Donatz, Frank van Outvorst en René Sieders |
Auteur: Tanja van den Akker (revisie), Dick Pondman (originele blog)
Plaatjes zijn gebaseerd op plaatjes uit het boek BiSL Een framework voor Business Informatie Management – 3e editie. Deze varianten zijn gemaakt door Forsa Advies. Op de originele plaatjes rust eveneens copyright van Van Haren, deze mogen niet zonder toestemming verder worden verspreid of gebruikt zonder expliciete, schriftelijke toestemming.
